Ecovadis Puanı Nasıl Artırılır?

EcoVadis Nedir?

EcoVadis, dünya çapında yaygın kullanılan kurumsal sürdürülebilirlik derecelendirme platformlarından biridir. Şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performanslarını değerlendiren EcoVadis, 175’ten fazla ülkede, 200’den fazla sektörden on binlerce şirket tarafından kullanılmaktadır.
Amaç, şirketlerin sürdürülebilirlik performanslarını standart bir metodolojiyle ölçmek, tedarik zincirlerinde şeffaflığı artırmak ve iş ortaklarına güvenilir karşılaştırma verileri sunmaktır.

EcoVadis derecelendirmesi, şirketlerin sürdürülebilirlik performanslarını uluslararası ölçekte görünür kılarak hem kurumsal stratejilerini güçlendirmelerine hem de iş ortakları ve yatırımcılar nezdinde güvenilirliklerini artırmalarına olanak tanır.

EcoVadis Puanlama Nasıl Çalışır?

EcoVadis puanlama sistemi şirketlerin sürdürülebilirlik performansını kapsamlı bir şekilde değerlendiren uluslararası kabul görmüş bir metodolojidir. Değerlendirme 0 ile 100 arasında bir skor üzerinden yapılır ve bu skor, şirketin çevresel ve sosyal sorumluluk alanlarındaki olgunluğunu ortaya koyar. Sistem yalnızca yüzeysel bir inceleme yapmakla kalmaz; şirketin politikalarının varlığı, bu politikaların günlük operasyonlara ne ölçüde yansıtıldığı ve sonuçların raporlanıp raporlanmadığı detaylı olarak analiz edilir.

Puanlama metodolojisi, 21 sürdürülebilirlik kriteri üzerine inşa edilmiştir ve bu kriterler dört ana başlık altında toplanır:

• Çevre (Environment): Enerji tüketimi, karbon ayak izi, sera gazı emisyonlarının azaltımı, atık ve su yönetimi, biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkiler gibi çevresel performans unsurları değerlendirilir.
• İş Gücü ve İnsan Hakları (Labor & Human Rights): Çalışan hakları, iş sağlığı ve güvenliği, çeşitlilik ve kapsayıcılık, adil çalışma koşulları ve tedarik zincirinde insan haklarının gözetilmesi bu başlıkta incelenir.
• Etik (Ethics): İş etiği, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele politikaları, şeffaflık uygulamaları, veri gizliliği ve adil rekabet kuralları gibi konular mercek altına alınır.
• Sürdürülebilir Tedarik (Sustainable Procurement): Tedarik zincirinde sürdürülebilirlik kriterlerinin uygulanması, tedarikçi seçimi ve denetimleri, sorumlu satın alma politikaları gibi faktörler dikkate alınır.

Her bir başlık altında şirketlerin yalnızca politika beyanları değil bu politikaların uygulamaya geçirilme düzeyi ve performans sonuçları da göz önünde bulundurulur. Ayrıca şirketlerden sundukları verilerin resmî belgeler, raporlar veya bağımsız denetim çıktıları ile desteklenmesi beklenir. Böylece puanlama hem taahhütlerin hem de somut uygulamaların bütünsel bir değerlendirmesini sunar.

Yedi Kurucu İlke

1. Delillere Dayalı (“Evidence-Based”)
   Şirketlerin beyan ettiği sürdürülebilirlik politikaları, eylemleri ve sonuçları mutlaka belge- ve dokümanlarla desteklenmelidir. Yalnızca “biz bunu yapıyoruz” ifadesi yeterli değildir; ilgili sertifikalar, raporlar, ölçüm verileri sunulmalıdır.
2. Sektör, Coğrafya ve Şirket Büyüklüğü Önemlidir (“Industry, Location and Size Matter”)
   Değerlendirme, yalnızca genel kriterlere göre değil şirketin faaliyette bulunduğu sektörün risklerine, ülkenin veya bölgenin sürdürülebilirlik bağlamındaki özelliklerine ve şirketin büyüklüğüne göre özelleştirilir. Bu sayede değerlendirme adil ve şirketin gerçek durumu ile uyumlu olur.
3. Kaynakların Çeşitlendirilmesi (“Diversification of Sources”)
   EcoVadis yalnızca şirketin sunduğu belgeleri değil aynı zamanda bağımsız üçüncü taraf kaynakları (örneğin STK açıklamaları, haberlerde yer alan bilgiler, denetim raporları) da değerlendirir. Bu, skorun daha sağlam olmasını sağlar.
4. Teknoloji Zorunludur (“Technology Is a Must”)
   Değerlendirme süreci, güvenli, şeffaf ve ölçeklenebilir bir bilgi teknolojisi altyapısına dayanır. Bu sayede veriler güvenle toplanır, saklanır ve analiz edilir.
5. Uluslararası Uzmanlar Tarafından Değerlendirme (“Assessment by International CSR Experts”)
   Dokümanlar ve veriler, sürdürülebilirlik alanında uzman ve uluslararası deneyime sahip analistler tarafından incelenir. Bu uzmanlık, metodolojinin güncel kalmasını ve farklı coğrafya/süreçlerde geçerli olmasını sağlar.
6. İzlenebilirlik ve Şeffaflık (“Traceability and Transparency”)
   Kullanılan her belge, analiz edilen her adım ve verilen her puan izlenebilir olmalıdır. Şirketlerin hangi verilere dayandığı, hangi kriterlerin dikkate alındığı açık olmalıdır.
7. Sürekli İyileşme ile Mükemmellik (“Excellence Through Continuous Improvement”)
   Değerlendirme sistemi statik değildir; metodoloji düzenli olarak gözden geçirilir, iyileştirilir ve paydaşlardan gelen geri bildirimlerle güncellenir. Şirketlerin de sürdürülebilirlik performanslarını zaman içinde artırmaları beklenir.

Puanı Etkileyen Ana Başlıklar

EcoVadis değerlendirmesinde şirketlerin sürdürülebilirlik performansı dört temel başlık altında incelenir. Bu başlıklar, yalnızca politikaların varlığına değil aynı zamanda bu politikaların uygulanmasına ve ölçülmesine de odaklanır. Yüksek skor alabilmek için her bir alanda somut belgeler, uygulama örnekleri ve ölçülebilir sonuçlar sunmak gerekir.

1. Çevre Yönetimi

Çevre başlığı, şirketlerin çevresel etkilerini ne ölçüde izlediğini, raporladığını ve iyileştirdiğini değerlendirir.

• Karbon ayak izi raporlaması: Şirketin doğrudan ve dolaylı sera gazı emisyonlarını (Kapsam 1–2–3) şeffaf bir şekilde hesaplaması ve raporlaması beklenir. Bu, EcoVadis puanlamasında kritik göstergelerden biridir.
• Enerji verimliliği projeleri: Enerji tüketimini azaltmaya yönelik yatırımlar (LED dönüşümü, ısı pompası kullanımı, yenilenebilir enerji yatırımları) güçlü kanıtlar olarak değerlendirilir.
• Atık yönetimi ve geri dönüşüm: Üretim süreçlerinde atığın azaltılması, geri dönüşüm oranlarının artırılması, döngüsel ekonomi uygulamaları ve tehlikeli atıkların uygun bertarafı, puanı yükselten unsurlardır.
• Su yönetimi ve biyolojik çeşitlilik: Su ayak izi raporlaması, su tasarrufu uygulamaları, habitat koruma projeleri veya ekosistemlere zarar vermeyi önleyici stratejiler de çevresel performansın bir parçasıdır.

2. İnsan Hakları ve Çalışan Hakları

Sosyal boyut, şirketin çalışanlarına, tedarikçilerine ve topluma karşı sorumluluklarını kapsar.

• Çalışan hakları: Adil ücretlendirme, sendikal haklara saygı, çalışan gelişim programları ve kapsayıcı istihdam politikaları önemlidir.
• İş sağlığı ve güvenliği: İş kazalarının azaltılması, iş güvenliği eğitimleri, sağlık ve güvenlik yönetim sistemleri (örneğin ISO 45001) güçlü göstergelerdir.
• Çeşitlilik ve kapsayıcılık: Yönetim kademelerinde kadın oranı, engelli çalışan istihdamı veya farklı kültürlerden çalışanların dahil edilmesi gibi veriler, sosyal performansı destekler.
• Toplumsal katkı: Yerel halkı destekleyen sosyal sorumluluk projeleri, gönüllülük faaliyetleri veya eğitim programları, sosyal boyutu güçlendirir.

3. Etik ve İş Uygulamaları

Etik başlık, şirketlerin iş dünyasında şeffaflık, dürüstlük ve güvenilirlik ilkelerine bağlılığını ölçer.

• Yolsuzlukla mücadele: Rüşvet, çıkar çatışması veya kara para aklama risklerine karşı yazılı politikalar bulunmalıdır.
• Eğitim ve farkındalık: Çalışanlara düzenli olarak etik ve rüşvet karşıtı eğitim verilmesi ve bu eğitimlerin belgelendirilmesi puanı artırır.
• Uygulama örnekleri: Denetim raporları, etik ihlal bildirim mekanizmaları (whistleblowing hotline gibi) ve uyum komiteleri, etik performansın güçlendirildiğini gösterir.

4. Sürdürülebilir Tedarik Zinciri

Bu alan, şirketin yalnızca kendi faaliyetlerini değil, aynı zamanda tedarikçilerinin sürdürülebilirlik performansını da denetleyip denetlemediğine odaklanır.

• Tedarikçi değerlendirme süreçleri: Tedarikçilerin çevresel, sosyal ve etik performanslarına yönelik düzenli anketler veya denetimler yapılması gerekir.
• Sözleşmelere entegrasyon: Tedarikçi sözleşmelerinde sürdürülebilirlik kriterlerinin (örneğin insan haklarına uyum, çevre politikası) açıkça belirtilmesi güçlü bir göstergedir.
• Risk analizleri: Yüksek riskli bölgelerden veya sektörlerden yapılan tedariklerde insan hakları ihlalleri, çocuk işçiliği veya çevre kirliliği risklerinin analiz edilip önlem alınması beklenir.
• İyileştirme planları: Tedarikçilerin eksikliklerini kapatmaları için aksiyon planı oluşturulması, sürdürülebilir tedarik yönetiminin etkinliğini gösterir.

EcoVadis Skor Kartını Nasıl Okurum?

EcoVadis’in değerlendirmesi sonucunda şirketlere bir “Skor Kartı” sunulur. Bu kart, yalnızca genel bir skor değil; detaylı bir performans haritasıdır. İçeriğinde:

• Her bir ana başlık için puanlar (Çevre, İş gücü & İnsan Hakları, Etik, Sürdürülebilir Tedarik)
• Genel toplam skor (0–100 arası)
• Güçlü yönler ve geliştirilmesi gereken alanlara dair yorumlar
• Sektör ortalaması ve benzer büyüklükteki şirketlerle kıyaslama

yer alır. Böylece şirketler, sürdürülebilirlik yolculuklarında hangi alanlarda güçlü olduklarını ve hangi noktalarda iyileştirme yapmaları gerektiğini net biçimde görebilir.

EcoVadis Madalya Seviyeleri

Skor kartının en bilinen çıktılarından biri de şirketlere verilen madalya seviyeleridir. Bu madalyalar, iş ortaklarına ve yatırımcılara, firmanın sürdürülebilirlik performansını kolayca gösteren uluslararası bir güven göstergesi niteliğindedir:

• Bronz Madalya (45–54 puan): Şirketin sürdürülebilirlik performansında temel kriterleri karşıladığını ve sistematik iyileştirme adımları attığını gösterir.
• Gümüş Madalya (56–65 puan): Sektör ortalamasının üzerinde performans sergileyen ve ESG alanında olgun uygulamalar geliştirmiş şirketlere verilir.
• Altın Madalya (66–73 puan): Yüksek standartlara ulaşan, çevresel ve sosyal etkilerini etkin bir şekilde yöneten şirketler bu seviyeye hak kazanır.
• Platin Madalya (75 puan ve üzeri): EcoVadis derecelendirmesinde şirketlerin en üst %1’lik dilimine giren, sürdürülebilirlikte lider konumda olan firmalara verilir.

Bu dereceler, yalnızca şirketin iç performansını ölçmekle kalmaz, aynı zamanda iş ortakları, müşteriler ve yatırımcılar için güvenilirlik göstergesi sağlar. Özellikle tedarik zincirlerinde, hangi şirketlerle iş birliği yapılacağına karar verirken EcoVadis madalyaları önemli bir referans noktası haline gelir.

Puanı Artırmak İçin Nereden Başlamalıyım?

EcoVadis skorunu artırmanın en temel yolu şirketin mevcut sürdürülebilirlik uygulamalarını şeffaf ve sistematik bir şekilde ortaya koymasıdır. Bunun ilk adımı, kapsamlı bir mevcut durum analizi yapmaktır. Bu analiz şirketin hangi alanlarda güçlü olduğunu, hangi konularda eksiklikleri bulunduğunu ve hangi belgelerle bunların kanıtlanabileceğini belirlemeye yardımcı olur.

Şirketlerin odaklanması gereken üç temel nokta vardır:

1. Politikaların yazılı hale getirilmesi: Çevre, insan hakları, iş sağlığı ve güvenliği, etik iş uygulamaları gibi konularda yürürlükte olan politikaların resmi olarak doküman haline getirilmesi gerekir. Bu politikalar yalnızca sözlü beyanlarla değil, yazılı belgelerle kanıtlanmalıdır.
2. Politikaların uygulamalarla desteklenmesi: Yazılı bir politika tek başına yeterli değildir; bu politikaların hayata geçirildiğini gösteren uygulama örnekleri sunulmalıdır. Örneğin, “enerji verimliliği politikamız var” demek yerine, enerji tasarrufu sağlayan ekipman yatırımlarını, çalışan eğitimlerini veya enerji tüketimi azaltımına dair yıllık projeleri belgelemek gerekir.
3. Performansın düzenli olarak ölçülüp raporlanması: Uygulamaların etkinliği, ölçülebilir verilerle desteklenmelidir. Emisyon ölçümleri, enerji ve su tüketim kayıtları, atık azaltım istatistikleri gibi düzenli raporlamalar, şirketin sadece niyet beyanında bulunmadığını, somut ilerlemeler kaydettiğini ortaya koyar.
4. 2025/26 Güncellemeleri: CAP Takibi ve Kanıt Kalitesi: EcoVadis, 2025 ve 2026 güncellemeleriyle birlikte CAP (Corrective Action Plan) takibini ve kanıt kalitesi kriterlerini daha da sıkılaştırmıştır.

·        CAP (Corrective Action Plan): Şirketin, önceki değerlendirmelerde tespit edilen eksiklikleri nasıl giderdiğini adım adım göstermesi beklenir. Örneğin, “çalışan çeşitliliği politikası eksik” yorumu alındıysa, sonraki değerlendirmede bunun resmi belge, eğitim programı ve raporlarla desteklenmiş olması gerekir.

·        Kanıt Kalitesi: Belgelerin güncel, doğrulanabilir ve faaliyetlerle doğrudan ilişkili olması zorunludur. 5–10 yıl önce hazırlanmış bir çevre politikası geçerli sayılmaz. Belgelerin son 2–3 yıl içinde hazırlanmış ve uygulanmış olması önemlidir.

·        Sektör ve Coğrafya Uyumlu Kanıtlar: Örneğin, tekstil sektöründeki bir şirketin kimyasal atık yönetimi kanıtları öne çıkarken, hizmet sektöründe sosyal haklar ve etik uygulamalar daha kritik olabilir.

EcoVadis İçin Hangi Belgeler Gerekir?

EcoVadis değerlendirmesinde belgeler üç ana kategori altında toplanır “P-A-R modeli”. Şirketin güçlü bir dosya hazırlaması için her kategoriye dair kanıt sunması gerekir

1. Politikalar (Policies):

• Çevre politikası (emisyon azaltımı, enerji ve su tasarrufu, atık yönetimi)
• İnsan hakları politikası (çocuk işçiliğinin engellenmesi, eşitlik, ayrımcılık karşıtı taahhütler)
• İş sağlığı ve güvenliği politikası
• Etik iş kuralları ve rüşvet karşıtı politika
• Sürdürülebilir tedarik politikası

2. Uygulamalar (Actions):

• Çalışanlara verilen eğitimlere dair katılım listeleri ve belgeler
• Tedarikçi değerlendirme formları, denetim raporları veya etik tedarikçi sözleşmeleri
• Çalışan sağlığı ve güvenliği için alınan önlemler (örneğin, risk değerlendirme raporları, güvenlik ekipman yatırımları)
• Çevresel projelere veya sosyal sorumluluk faaliyetlerine katılım kanıtları
• ISO 14001, ISO 45001 gibi yönetim sistemlerine dair sertifikalar

3. Raporlar (Reporting):

• Karbon ayak izi raporlaması (Kapsam 1, 2 ve mümkünse 3 emisyon verileri)
• Yıllık sürdürülebilirlik raporu veya ESG raporu
• Enerji ve su tüketim raporları
• Atık miktarı, geri dönüşüm oranları ve bertaraf yöntemlerine dair raporlar
• Bağımsız denetim veya üçüncü taraf doğrulama raporları

Belgelerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Güncellik: Belgelerin son 3 yıla ait olması önemlidir. Eski tarihli belgeler, uygulamanın artık güncel olmadığını düşündürebilir.
• Doğrulanabilirlik: Belgelerin şirket operasyonlarıyla doğrudan bağlantılı ve bağımsız doğrulamalara açık olması gerekir.
• Uyum: Hazırlanan belgelerin şirketin büyüklüğü, faaliyet alanı ve sektör dinamikleriyle tutarlı olması beklenir. Örneğin, üretim yapan bir firmanın çevresel etkilerle ilgili daha fazla rapor sunması gerekirken, hizmet sektöründeki bir şirket için sosyal politikalar ön planda olabilir.

Uygulamalar ve Eğitimler Nasıl Kanıtlanır?

EcoVadis değerlendirmesinde şirketlerden yalnızca politikaları yazılı hale getirmeleri değil, bu politikaların gerçekten uygulandığını ve çalışanlar ile tedarikçiler tarafından benimsendiğini kanıtlamaları beklenir. Bu nedenle, niyet beyanlarının ötesine geçip somut belgeler sunmak kritik öneme sahiptir.

Kanıt olarak kullanılabilecek başlıca belgeler:

• Eğitim Sertifikaları ve Katılım Kayıtları:
  İş sağlığı ve güvenliği, etik iş uygulamaları, çeşitlilik ve kapsayıcılık gibi konularda düzenlenen eğitimlerin sertifikaları, katılım listeleri ve eğitim içerikleri güçlü kanıtlar arasında yer alır.
• Proje ve Uygulama Belgeleri:
  Atık azaltma projelerinin raporları, enerji verimliliği uygulamalarının sonuçları, su tüketimini azaltmaya yönelik pilot projeler veya karbon ayak izi raporlaması gibi çalışmaların çıktıları, şirketin taahhütlerini uygulamaya döktüğünü gösterir.
• Görsel ve Operasyonel Kanıtlar:
  Fabrikalarda, ofislerde veya sahada yürütülen uygulamalara dair fotoğraflar, video kayıtları veya saha denetim raporları önemli destekleyici kanıtlar sunar.
• Tedarik Zinciri Belgeleri:
  Tedarikçilerle yapılan sözleşmelerde sürdürülebilirlik kriterlerinin (çevresel sorumluluk, insan hakları, etik ticaret ilkeleri) açıkça yer alması ve bu sözleşmelerin denetimlerle takip edilmesi, sürdürülebilir tedarik yönetiminin güçlü bir göstergesidir.
• Raporlar ve Performans Verileri:
  Yıllık sürdürülebilirlik raporları, ISO belgeleri, üçüncü taraf denetim sonuçları, CDP, GRI uyumlu  veya entegre raporlamalar da EcoVadis puanlamasında geçerli kanıtlar olarak değerlendirilir.

EcoVadis değerlendirmesi, tedarik zincirinde yalnızca riskleri tespit etmekle kalmaz aynı zamanda sürdürülebilir iş ortaklıkları ve yenilikçi çözümler gibi fırsatları da ortaya koyar. Bu kapsamda şirketler, çevre, sosyal ve yönetişim alanındaki performanslarını geliştirirken hem uyum risklerini azaltır hem de rekabet avantajı elde eder.

Bu noktada kurumsal sürdürülebilirlik danışmanlığı, kurumların stratejik yol haritasını doğru kurgulamasını ve uluslararası standartlara uyum sağlamasını kolaylaştırır. Bununla birlikte EcoVadis danışmanlığı da firmaların puanlama sürecinde güçlü kanıtlar sunmalarını, politika ve uygulamalarını etkin bir şekilde raporlamalarını destekler. Böylece şirketler hem yatırımcıların hem de iş ortaklarının güvenini kazanarak sürdürülebilirlik yolculuklarında daha sağlam adımlar atabilirler.