Türkiye’nin İklim Değişikliği Performansı

İklim değişikliği, tüm dünyayı etkileyen en büyük çevresel, ekonomik ve sosyal sorunlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye, coğrafi konumu ve doğal kaynakları nedeniyle iklim değişikliğinden ciddi şekilde etkilenme potansiyeline sahip bir ülkedir. Ancak, küresel ölçekte ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadele çabalarını karşılaştıran İklim Değişikliği Performans Endeksi (CCPI)'nin 2024 raporunda, Türkiye’nin bu konuda kaydettiği ilerlemenin yetersiz olduğu görülmektedir. Türkiye, 63 ülke arasında 53. sırada yer alarak düşük performans gösteren ülkeler arasında sayılmıştır.

İklim Değişikliği Performans Endeksi (CCPI) 2024

CCPI, ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadelesini ve ilerlemesini değerlendiren uluslararası bir endekstir. 2005 yılından beri yayımlanan bu endeks, dünya sera gazı emisyonlarının %90'ından fazlasını oluşturan 63 ülke ve Avrupa Birliği’nin (AB) performansını ölçmektedir. Endeks, ülkeleri dört temel kategori üzerinden değerlendirmektedir:

·        Sera Gazı Emisyonları

·        Yenilenebilir Enerji

·        Enerji Kullanımı

·        İklim Politikası

Türkiye’nin bu kategorilerde aldığı puanlar şu şekilde oldu:

Türkiye’nin Düşük Performansının Nedenleri

Türkiye’nin düşük performansının ardındaki temel sorunlar şunlardır:

Yetersiz İklim Politikaları

Türkiye’nin ulusal ve uluslararası iklim politikaları, belirlenen küresel hedeflerle uyumlu değildir. Paris Anlaşması’nın 1,5°C hedefi doğrultusunda emisyon azaltımına yönelik somut bir strateji eksikliği, Türkiye’nin iklim eylemini sınırlamaktadır.

Fosil Yakıtlardan Çıkış Stratejisinin Eksikliği

Türkiye, enerji üretiminde hala kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtları yoğun bir şekilde kullanmaktadır. Yenilenebilir enerji yatırımları artış göstermiş olsa da fosil yakıt bağımlılığı devam etmektedir.

Ormansızlaşma ve Doğal Kaynakların Tahribatı

Türkiye’de ormanlık alanlar, madencilik ve mobilya endüstrisi gibi ekonomik faaliyetler nedeniyle yok olmaktadır. Bu durum, karbon yutaklarını azaltmakta ve iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir engel oluşturmaktadır.

Yetersiz Yenilenebilir Enerji Yatırımları

Yenilenebilir enerji sektöründe ilerleme kaydedilmiş olsa da bu yatırımlar, fosil yakıtların yerini alacak seviyede değildir. Ayrıca, biyokütle ve jeotermal projelerin çevresel etkileri yeterince değerlendirilmemektedir.

Sera Gazı Emisyonlarında Artış

Türkiye’nin toplam sera gazı emisyonları, 1,5°C sınırını destekleyecek şekilde azaltılmamış, aksine artış göstermiştir.

Çözüm Önerileri

Türkiye’nin iklim değişikliğiyle etkin bir şekilde mücadele edebilmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde bir dizi stratejik adım atması gerekmektedir:

Ulusal Katkı Beyanı’nın (NDC) Revizyonu

Türkiye’nin mevcut ulusal katkı beyanını, Paris Anlaşması’nın 1,5°C hedefiyle uyumlu hale getirmesi ve somut emisyon azaltım politikaları geliştirmesi gerekmektedir.

Adil Bir Fosil Yakıt Çıkış Planı

Türkiye’nin fosil yakıt kullanımını azaltarak yenilenebilir enerjiye geçişi destekleyen bir plan oluşturması elzemdir. Bu plan, ekonomik dönüşümü sağlarken toplumsal refahı da gözetmelidir.

Yenilenebilir Enerjiye Öncelik Verilmesi

Güneş, rüzgar ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımlar artırılmalı ve bu yatırımlar fosil yakıtların yerini alacak şekilde hızlandırılmalıdır. Ayrıca, yenilenebilir enerji projelerinin çevresel ve sosyal etkileri daha iyi değerlendirilmelidir.

Ormanların ve Doğal Kaynakların Korunması

Türkiye’de ormansızlaşmanın önüne geçilmeli, madencilik faaliyetleri daha sürdürülebilir hale getirilmeli ve tarım alanlarının korunmasına yönelik politikalar güçlendirilmelidir.

Elektrikli Toplu Taşıma ve Enerji Verimliliği

Toplu taşıma sistemlerinde elektrikli araç kullanımını teşvik etmek ve enerji verimliliğini artırmak için kapsamlı bir ulusal plan oluşturulmalıdır.

Türkiye İklim Portalı: Bilinçlendirme ve İş Birliği

Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele çabalarının bir parçası olarak geliştirilen Türkiye İklim Portalı, kamuoyunun ve paydaşların bilgilendirilmesine yönelik önemli bir platformdur. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) iş birliğiyle hayata geçirilen bu portal, aşağıdaki alanlarda katkı sağlamayı hedeflemektedir:

·        Sera gazı emisyonları, sıcaklık değişimleri ve yağış oranlarına ilişkin veri ve analizler.

·        Türkiye’nin ulusal iklim stratejileri, politikaları ve eylem planları.

·        İklim değişikliğiyle ilgili araştırmalar, mevzuatlar ve düzenlemeler.

·        Eğitim materyalleri ve farkındalık kampanyaları.

Portal, iklim politikalarının oluşturulmasından bilimsel araştırmalara kadar birçok alanda kullanılabilecek bilgiler sunmaktadır ve paydaşlar arasında iş birliğini güçlendirme amacı taşımaktadır.

Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele performansı, mevcut durumda yetersiz olsa da bu durumu değiştirecek önemli fırsatlar ve potansiyeller mevcuttur. Yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılması, fosil yakıt bağımlılığının azaltılması ve ormansızlaşmaya karşı önlemlerin güçlendirilmesi, bu süreçte temel adımlardır. Türkiye, yalnızca ulusal düzeyde değil, uluslararası arenada da daha güçlü bir iklim liderliği sergileyebilir. Bu kapsamda, Türkiye İklim Portalı gibi projelerin etkin kullanımı, farkındalık yaratılması ve somut politikaların hayata geçirilmesi kritik önem taşımaktadır. İklim değişikliğiyle mücadelede başarılı olmak, yalnızca bugünü değil, gelecek nesilleri de koruyacak bir adım olacaktır.

Kaynak:

https://ccpi.org/country/tur/

https://iklimportal.gov.tr/